Daniel TATARCHUK
Özet
2023 yılında Türkiye ve Suriye’nin sınır bölgesini vuran büyük bir deprem önemli hasara ve can kayıplarına neden oldu. Afete müdahale çabaları, yardım çabalarının koordine edilmesine, hayatta kalanların bulunmasına ve etkilenen bölgelere yardım ulaştırılmasına yardımcı olan sosyal medya, mobil uygulamalar ve blok zinciri teknolojisi de dahil olmak üzere çeşitli teknolojik araçlarla desteklendi. Deprem, afete hazırlık ve müdahalede uluslararası işbirliğinin ve teknoloji kullanımının önemini vurgulamıştır. Bu rapor, 2023 Türkiye-Suriye depremine müdahalede teknolojinin rolünü, dijital diplomasi üzerindeki etkisini ve gelecekteki krizler için çıkarılan dersleri incelemektedir.
2023 Türkiye-Suriye Depremine Giriş
6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye-Suriye sınırında meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki deprem her iki ülkede de önemli hasara ve can kaybına yol açmıştır. Depremin merkez üssü Suriye’nin El-Bab kenti yakınlarındaydı, ancak etkisi Türkiye’de Halep ve Gaziantep’e kadar hissedildi. Deprem evler, okullar ve hastaneler de dahil olmak üzere çok sayıda binayı yıktı ve on binlerce insanı evsiz bıraktı. Felakete ilk müdahale, Türkiye ve Suriye’nin acil durum servislerinin ortak çabasıyla gerçekleşmiş, her iki ülke de yardım ve kurtarma operasyonları için birlikte çalışmıştır. Ancak felaketin büyüklüğü ve oluşan ciddi hasar nedeniyle her iki ülke de yardım için uluslararası topluma başvurdu. Birçok ülke yardım çağrısına hızla yanıt vererek depremden etkilenenlere yardım ve destek sağladı. Felakete ilk müdahale eden ülkelerden biri, etkilenen bölgelere doktorlar ve tıbbi malzemeler de dahil olmak üzere acil yardım ekipleri gönderen İran oldu. İran hükümeti ayrıca yeniden inşa çabalarına yardımcı olmak için mali destek sağlama sözü verdi. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de felaketten etkilenen ülkelere tıbbi ekip ve yardım malzemeleri göndermenin yanı sıra mali yardımda bulunarak hızlı bir şekilde yanıt verdi. Suriye’nin yakın müttefiki olan Rusya da hızla harekete geçerek etkilenen bölgelere bir kurtarma ekibi ve yardım malzemeleri gönderdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin deprem kurbanlarına başsağlığı diledi ve mümkün olan her şekilde yardım sözü verdi. Rus hükümeti ayrıca hastaneler ve okullar da dahil olmak üzere hasar gören altyapının yeniden inşasına yardımcı olmayı teklif etti. Avrupa Birliği (AB) de depremden etkilenen ülkelere önemli ölçüde yardım ve destek sağlamış, birçok üye devlet acil yardım ekipleri ve malzemeleri göndermiştir. AB ayrıca yeniden inşa çabalarına yardımcı olmak için mali destek sözü verdi ve Avrupa Komisyonu Türkiye ve Suriye’ye 100 milyon Avro yardımda bulunacağını açıkladı. Amerika Birleşik Devletleri de felakete tepki göstererek Başkan Joe Biden deprem kurbanlarına başsağlığı diledi ve etkilenen ülkelere yardım sözü verdi. ABD hükümeti, etkilenen bölgelere acil müdahale uzmanlarından oluşan bir ekip gönderdi ve yeniden inşa çabalarını desteklemek üzere mali yardım sağladı.
Dijital Diplomasi
Depremin, diplomatik ilişkileri yürütmek ve uluslararası işbirliğini teşvik etmek için dijital iletişim teknolojilerinin kullanılması anlamına gelen dijital diplomasi üzerinde de etkisi olmuştur. Depremin ardından Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformları afet hakkında bilgi paylaşmak ve yardım çabalarını koordine etmek için kullanıldı. Hükümetler ve uluslararası kuruluşlar da halkla iletişim kurmak ve depreme müdahaleleri konusunda güncellemeler sağlamak için dijital diplomasiyi kullandılar. Örneğin Türk hükümeti resmi Twitter hesabını depremle ilgili bilgi paylaşmak ve müdahalesiyle ilgili güncellemeler sağlamak için kullandı. AB’nin Dış Eylem Servisi de yardım çabaları hakkında bilgi paylaşmak ve etkilenen ülkelerle dayanışmasını ifade etmek için Twitter’ı kullandı. Deprem aynı zamanda afetten etkilenenlere yardım ve destek sağlanmasında dijital teknolojilerin önemini de ortaya koymuştur. Sahil (Türkçe’de “kıyı” anlamına geliyor) gibi mobil uygulamalar, enkaz altında kalanların bulunmasına ve kurtarılmasına yardımcı olmak için kullanıldı. Bir Türk teknoloji şirketi tarafından geliştirilen uygulama, ses sinyallerini kullanarak hayatta kalanları tespit etmek ve yerlerini belirlemek için yapay zeka kullandı. Etkilenen bölgelere yardım ve malzeme ulaştırılmasını koordine etmek için de dijital teknolojiler kullanıldı. Örneğin Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (WFP), etkilenen bölgelere şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde gıda ve malzeme ulaştırmak için blok zinciri teknolojisini kullandı.
Sosyal Medya Platformları
Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformları, hükümetlerin ve uluslararası kuruluşların kamuoyu ile iletişim kurmaları ve krizlere müdahaleleri hakkında bilgi vermeleri için önemli araçlar haline gelmiştir. Türkiye-Suriye depreminin ardından sosyal medya, felaket hakkında bilgi paylaşmak ve yardım çabalarını koordine etmek için kullanıldı. Örneğin, Türk hükümeti resmi Twitter hesabını deprem hakkında bilgi paylaşmak ve müdahale konusunda güncellemeler sağlamak için kullandı. Hükümet ayrıca Twitter’ı yardım çalışmaları için bağış istemek amacıyla da kullandı ve #TurkeyEarthquake hashtag’i platformda trend oldu. Avrupa Birliği Dış Eylem Servisi (EEAS) gibi uluslararası kuruluşlar da yardım çalışmaları hakkında bilgi paylaşmak ve etkilenen ülkelerle dayanışma içinde olduklarını ifade etmek için Twitter’ı kullandılar. EEAS, Twitter hesabını Türkiye ve Suriye’ye 100 milyon Avro yardım sağlayacağını duyurmak ve yardım çabalarına ilişkin güncellemeleri paylaşmak için kullandı. Depreme müdahalede sosyal medyanın kullanılması, dijital teknolojilerin farklı kuruluşlar ve hükümetler arasında iletişim ve işbirliğini kolaylaştırma potansiyelini de ortaya koymaktadır. Ancak afete müdahalede dijital teknolojilerin kullanımı sosyal medya ile sınırlı kalmamıştır.
Kriz Müdahalesinde Mobil Uygulamalar
“Afet harita” gibi mobil uygulamalar, enkaz altında kalanların yerinin tespit edilmesi ve kurtarılmasına yardımcı olmak için kullanıldı. Bir Türk teknoloji şirketi tarafından geliştirilen uygulama, ses sinyallerini kullanarak hayatta kalanları tespit etmek ve yerlerini belirlemek için yapay zeka kullandı. Uygulama, geleneksel arama ve kurtarma yöntemleriyle birlikte kullanıldı ve enkazda mahsur kalan çok sayıda kişinin hayatının kurtarılmasına yardımcı oldu. Etkilenen bölgelere yardım ve malzeme ulaştırılmasını koordine etmek için de dijital teknolojiler kullanıldı. Örneğin Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (WFP), etkilenen bölgelere şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde gıda ve malzeme ulaştırmak için blok zinciri teknolojisini kullandı.
Sonuç
Sonuç olarak, 2023 Türkiye-Suriye depremi her iki ülkede de önemli hasara ve can kaybına yol açan yıkıcı bir olay olmuştur. Uluslararası toplumun bu felakete verdiği tepki, kriz zamanlarında küresel işbirliği ve desteğin önemini vurgulamıştır. Depremin dijital diplomasi ve afete müdahalede dijital teknolojilerin kullanımı üzerinde de etkisi oldu. Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformları deprem hakkında bilgi paylaşmak ve yardım çabalarını koordine etmek için kullanıldı. Mobil uygulamalar ve blok zinciri teknolojisi, hayatta kalanların yerinin tespit edilmesi ve kurtarılmasına yardımcı olmak ve etkilenen bölgelere yardım ve malzeme ulaştırmak için kullanıldı. Deprem, dijital teknolojilerin afete hazırlık ve müdahaleyi destekleme ve farklı kuruluşlar ve hükümetler arasında iletişim ve işbirliğini kolaylaştırma potansiyelini vurgulamıştır. Dolayısıyla, Türkiye-Suriye depremine müdahalede dijital teknolojilerin kullanımı, teknolojinin uluslararası işbirliğini desteklemek ve krizlere müdahale etmek için nasıl kullanılabileceğine dair önemli bir örnek teşkil etmektedir.
Referanslar:
“Dijital Diplomasi: Küresel Kitlelerle Etkileşim Kurmak için Sosyal Medyayı Kullanmak” Naomi Leight-Giveon ve Ilan Manor. Bu makalede dijital diplomasinin önemi ve sosyal medyanın uluslararası iletişimdeki rolü tartışılmaktadır.
Wendy Saunders, Angelika Planitz ve Alan McLeod tarafından kaleme alınan “Technology for disaster risk reduction: from early warning to preparedness and response” başlıklı makale. Bu makalede, erken uyarı sistemleri, mobil uygulamalar ve blok zinciri teknolojisinin kullanımı da dahil olmak üzere afete hazırlık ve müdahalede teknolojinin rolü tartışılmaktadır.
“Türkiye depremi: Sosyal medya tepkisi” BBC News. Bu makale, Türkiye-Suriye depremine sosyal medyanın verdiği tepkiye genel bir bakış sunmakta ve sosyal medyanın bilgi paylaşmak ve yardım çabalarını koordine etmek için nasıl kullanıldığını ele almaktadır.
“Avrupa Birliği, Türkiye ve Suriye’deki deprem mağdurlarını desteklemek üzere 100 milyon Avroluk acil yardım sağlıyor” Avrupa Komisyonu tarafından. Bu basın açıklaması, Avrupa Birliği tarafından Türkiye ve Suriye’deki deprem mağdurlarını desteklemek üzere sağlanan yardımı duyurmaktadır.